Turizam u Srbiji: Evropski Amazon i sedam veličanstvenih

Opisujući njemu tada poznati svet, grčki istoričar Herodot zaključio je da je Istar (Dunav) najveća reka na svetu. Nimalo iznenađujuće, uzevši u obzir impozantan tok evropskog Amazona koji zadire kroz srce kontinenta. Upravo zbog toga tok Dunava bio je mesto odakle su ponikle neke od najstarijih evropskih kultura, poput vinčanske i starčevačke.

„Magnum est stare in Dunabii ripa“ („Veličanstveno je stajati na obali Dunava“). Veličanstveno je i danas. Posebno nakon rekonstrukcije i uređenja srednjovekovnih utvrđenjima i arheoloških lokaliteta koje su prethodne civilizacije ostavile za sobom…

Zamislite da brodom, na Dunavu, uplovljavate u Srbiju. Prvo kroz ravničarski krajolik Vojvodine prolazite pokraj brojnih lovišta i rezervata prirode, od Apatinskog rita i lovišta „Karađorđevo“, do Nacionalnog parka Fruška gora, Petrovaradinsko-koviljskog rita i Deliblatske peščare. A onda pristižemo i do prvih srednjovekovnih utvrđenja…

Tvrđava Bač

Utvrđeni zamak izgrađen je na meandru reke Mostange, inače leve pritoke Dunava, a samu izgradnju započeo je kralj Karlo Robert Anžujski 1338. godine. Osim vojnog i upravnog sedišta tvrđava je bila i glavni oslonac srednjovekovnog grada Bača.

Upravo na ovoj tvrđavi organizovao je odbranu od Turaka 1413. godine.

Petrovaradinska tvrđava

Značajno utvrđenje u borbi protiv Turaka bila je i Petrovaradinska tvrđava u Novom Sadu, čiju je izgradnju započeo izaslanik cara Leopolda I davne 1692. godine, da bi je potom dogradio nadbiskup Petar Varadi krajem 15 veka. Turci su ga zaposeli 1526. godine, da bi krajem 17. veka ušao u sastav Austrougarske monarhije. Tako ostaje sve do Prvog svetskog rata, da bi 1918. godine tvrđava postala deo Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca.

Kalemegdan u Beogradu

Ploveći nizvodno Dunavom, nakon Petrovaradinske tvrđave vrlo brzo se na obzorju pojavljuje slojevito i komleksno utvrđenje Kalemegdan, na 1170 kilometru toka Dunava. Lepotica na bregu iznad ušća reke Save u Dunav, u samom centru Beograda, jednog od najstarijih evropskih gradova i svakako jednog sa najburnijom prošlošću.

U 2. veku na mestu današnjeg Kalemegdana podignut je rimski kastrum, kao stalni logo IV Flavijeve legije koje postaje važno uporište na granici Rimskog carstva.

Nakon razaranja Gota i Huna utvđenje biva obnovljeno u 6. veku, a prvu naseobinu već krajem 9. veka poznajemo pod imenom Beograd. U tom periodu u svrhu odbrane koriste se antički bedemi, a tek sredinom 12. veka, pod vizantijskom vlašću, počinje izgradnja srednjovekovnog zamka. Utvrđenje se rekonstruiše početkom 15. veka, kada Beograd postaje prestonica Srbije. Tada se podiže novo utvrđenje Gornji grad. Ozbiljna oštećenja tvrđava je pretrpela tokom austro-turksih ratova, da bi tokom austrougarske vladavine u 18. veku bila izgrađena nova odbrambena utvrđenja zbog čega je Kalemegdan postao jedno od najjačih odbrambenih utvrđenja u jugoistočnoj Evropi.

Smederevska tvrđava

Nakon Beograda i šarenolikih brda oko opštine Grocka i obilaska arehološkog lokaliteta Vinčanske civilizacije koje datira iz doba neolita, doplovljavamo do Smederava i prelepe tvrđave koja je podignuta u 15. veku na ušću Jazave u Dunav, kao nova prestonica srednjovekovne Srbije posle gubitka Beograda. U unutrašnjosti zamka nalazile su se tri zgrade Dvora, a unutrašnji bedemi sastojali su se od čak 11 kula, od kojih je jedna u završnoj fazi restauracije. Najveće oštećenje tvrđava je pretrpela 1941. godine zbog eksplozije nemačkog skladišta municije.

Tvrđava Ram

Na obali Dunava, blizu današnjeg naselja Veliko Gradište i Srebrnog jezera, u 15. veku sultan Bajazit II izgradio je tvrđavu Ram kako bi osnažio odbranu od ugarskih napada. Tokom 18. veka, u austro-turskim ratovima ova tvrđava ponovo postaje strateški značajno uporište.

Tvrđava u Ramu predstavlja pravi primer artiljerijskih utvrđenja u Srbiji.
Oko tvrđave se za vreme Turaka razvilo i civilno naselje. Ove godine tvrđava Ram u potpunosti je renovirana i otvorena za posetioce.

Fetislam u Kladovu

Zapadno od današnjeg Kladova nalazi se tvrđava Fetislam, koju čine dve utvrđene celine iz različitih epoha, Mali i Veliki grad. Malo utvrđenje su podigli Turci po zapovesti Sulejmana Veličanstvenog u 16. veku.

U prvoj polovini 19. veka ovo utvrđenje bilo je ključno za očuvanje turske prevlasti u Srbiji, zbog čega ga i danas zovu Kapija Islama.

Golubačka tvrđava

Dolazimo i do poslednje srednjovekovne tvrđave na toku Dunava kroz Srbiju i to na samom ulazu u Đerdapsku klisuru, inače najveću rečnu klisuru Evrope proglašenu za nacionalni park. Golubačka tvrđava, lepotica ovog kraja, sastoji se od devet kula različitog oblika. Ispred najnižeg dela utvrđenja nalazi se vodeni rov preko koga se mostom stizalo do kapije. Nakon smrti despota Stefana Lazarevića tvrđava je trebalo da se vrati u vlasništvo Ugarskoj, ali je vojvoda Jeremija tvrđavu prodao Turcima za nekoliko hiljada dukata 1427. godine. Malo zatim, na osnovu Segedinskog mira, predata je Đurđu Brankoviću. Tvrđava je prošle godine u potpunosti renovirana.